Π.Π.Γ προετοιμασία Α΄γυμνασίου

Η συνέχιση της ζωής πάνω στη Γη και η διατήρηση των διαφόρων ειδών εξασφαλίζεται με την αναπαραγωγή. Οι τρόποι αναπαραγωγής είναι πολλοί και διαφορετικοί. Ενδεικτικά:

Μονογονικά: Αν, για παράδειγμα, κόψουμε και στη συνέχεια φυτέψουμε ένα κλαδί από βασιλικό, σε μερικές εβδομάδες θα έχει δημιουργηθεί ένα φυτό όμοιο με το αρχικό.

Αμφιγονικά: Τα λουλούδια αναπαράγονται με τη βοήθεια των μελισσών που μεταφέρουν τη γύρη από το ένα άνθος στο άλλο.

Με ζευγάρωμα:  Αυτό γίνεται ανάμεσα σε δύο άτομα διαφορετικού φύλου, ένα αρσενικό και ένα θηλυκό. Η βιολογική αυτή λειτουργία γίνεται χάρη σε ορισμένα όργανα στο ανδρικό και το γυναικείο σώμα. Το σύνολο αυτών των οργάνων ονομάζεται αναπαραγωγικό σύστημα.

Το σύνολο των οργάνων που χρησιμεύουν για την αναπαραγωγή αποτελεί το αναπαραγωγικό σύστημα

Στον άνδρα

Τα ανδρικά όργανα αναπαραγωγής είναι οι όρχεις, όπου παράγονται τα σπερματοζωάρια, η εκφορητική οδός μέσω της οποίας οδηγούνται τα σπερματοζωάρια από τους όρχεις στην ουρήθρα και το πέος, μέσω του οποίου μεταφέρονται τα σπερματοζωάρια στον κόλπο της γυναίκας.

Στη γυναίκα

 Τα γυναικεία όργανα αναπαραγωγής είναι ο κόλπος, όπου εισέρχεται το πέος, η μήτρα, στα τοιχώματα της οποίας εμφυτεύεται το γονιμοποιημένο ωάριο, οι ωοθήκες, όπου φυλάσσονται και ωριμάζουν τα ωάρια και οι σάλπιγγες που συνδέουν τη μήτρα με τις ωοθήκες.

Ωάριο

Τα ωάρια έχουν δημιουργηθεί κατά την εμβρυϊκή ηλικία και φυλάσσονται στις ωοθήκες. Εκεί κάθε 28 περίπου ημέρες ωριμάζει ένα ωάριο και ξεκινά το ταξίδι του προς τις σάλπιγγες. Αν το ωάριο δε γονιμοποιηθεί, αποβάλλεται από τον οργανισμό της γυναίκας.

Γονιμοποίηση

Για να γονιμοποιηθεί το ωάριο, πρέπει να ενωθεί με ένα σπερματοζωάριο. Από τα εκατομμύρια σπερματοζωάρια του πατέρα που εισέρχονται στον κόλπο και κινούνται προς τις σάλπιγγες, ένα μόνο θα διεισδύσει στο ωάριο. Όταν συμβεί αυτό, λέμε ότι το ωάριο έχει γονιμοποιηθεί.

Ζυγωτό

Τα τοιχώματα του γονιμοποιημένου ωαρίου, του ζυγωτού, όπως ονομάζεται, σκληραίνουν, ώστε να μην μπορεί να διεισδύσει άλλο σπερματοζωάριο. Το ζυγωτό διαιρείται σε δύο κύτταρα, τα δύο κύτταρα διαιρούνται σε τέσσερα, τα τέσσερα σε οκτώ, τα οκτώ σε δεκάξι... Αυτή η ομάδα κυττάρων που ολοένα και διαιρείται σε περισσότερα κύτταρα κινείται μέσα από τις σάλπιγγες και καταλήγει να «φωλιάσει» μέσα στη μήτρα.

Κληρονομικότητα

Κάθε κύτταρο του οργανισμού μεταφέρει στον πυρήνα του το γενετικό κώδικα, το DNA, που είναι μοναδικό για κάθε άνθρωπο και ακριβώς ίδιο σε όλα τα κύτταρα. Τα κύτταρα δηλαδή από τα οποία αποτελούνται οι τρίχες μας, το δέρμα μας, τα εσωτερικά όργανα... έχουν στον πυρήνα τον ίδιο κώδικα DNA. Τον κώδικα αυτό προφανώς μεταφέρουν και τα αναπαραγωγικά κύτταρα. Ο γενετικός κώδικας του ζυγωτού προκύπτει από τη «μείξη», τη σύνθεση του κώδικα του πατέρα και της μητέρας. Σ' αυτό το γεγονός οφείλονται και τα κληρονομικά χαρακτηριστικά. 

Δίδυμα

Δίδυμο ονομάζουμε τον καθένα απ' τους δύο απογόνους που παράγονται μετά απ' την ίδια κύηση.

Τα δίδυμα μπορεί να είναι:

• είτε μονοζυγωτικά (στην καθημερινή γλώσσα "όμοια"), που σημαίνει ότι αναπτύσσονται από ένα ζυγωτό που διαχωρίζεται σχηματίζοντας δύο ξεχωριστά έμβρυα,
• είτε διζυγωτικά (στην καθημερινή "διαφορετικά") δηλαδή αναπτύσσονται από δύο διαφορετικά ωάρια που έχουν γονιμοποιηθεί από δύο διαφορετικά σπερματοζωάρια.

Ανάπτυξη εμβρύου

Αναπνοή και διατροφή του εμβρύου

Το οξυγόνο και η τροφή που χρειάζεται το έμβρυο, για να αναπτυχθεί, προσφέρονται από τη μητέρα του. Στη μήτρα, κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, αναπτύσσεται ένα προσωρινό όργανο, που ονομάζεται πλακούντας. Από τον πλακούντα ξεκινάει ο ομφάλιος λώρος, που καταλήγει στην κοιλιά του εμβρύου. Μέσα από τον ομφάλιο λώρο ρέει αίμα από τη μητέρα προς το έμβρυο και αντίστροφα. Με την κυκλοφορία του αίματος μόρια οξυγόνου και θρεπτικών συστατικών περνούν στο κυκλοφορικό σύστημα του εμβρύου, ενώ αποβάλλονται μόρια διοξείδιου του άνθρακα και άλλων βλαβερών ουσιών. Όταν το έμβρυο γεννηθεί, ο πλακούντας αποβάλλεται από το σώμα της μητέρας. 

 Υπερηχογράφημα

Δες γι' αυτό στους υπερήχους στην ηχητική πηγή.

Ονομάζεται το σύνολο των οργάνων με τα οποία διενεργείται η αναπνοή.

Τα όργανα του αναπνευστικού μας συστήματος είναι η στοματική και η ρινική κοιλότητα, ο λάρυγγας, η τραχεία, οι πνεύμονες, οι βρόγχοι, το βρογχικό δέντρο και οι κυψελίδες .

 Λάρυγγας

είναι το πάνω τμήμα της αναπνευστικής οδού. "Κλείνει" το αναπνευστικό και "ανοίγει το πεπτικό σύστημα" με την επιγλωττίδα. οπότε η τροφή οδηγείται στον οισοφάγο όταν καταπίνουμε. 

Τραχεία

Ονομάζεται ο αναπνευστικός σωλήνας που συνδέει το λάρυγγα με τους βρόγχους.

Πνεύμονες

Σε αυτούς η τραχεία διακλαδίζεται σε δύο βρόγχους. που διακλαδίζονται σε όλο και μικρότερους σχηματίζοντας το βρογχικό δέντρο. Στα άκρα του βρογχικού δέντρου υπάρχουν μικροσκοπικοί σάκοι, οι κυψελίδες, που περιβάλλονται από πολύ λεπτά τριχοειδή αιμοφόρα αγγεία. 

Κυψελίδες

Στις κυψελίδες καταλήγει ο αέρας που εισπνέουμε. Ο αέρας αυτός είναι πλούσιος σε οξυγόνο που περνά από τις κυψελίδες στο αίμα. Ταυτόχρονα στις κυψελίδες φτάνει αίμα πλούσιο σε διοξείδιο του άνθρακα. Το διοξείδιο του άνθρακα περνά από το αίμα στις κυψελίδες και αποβάλλεται με τον αέρα που εκπνέουμε. Η διαδικασία αυτή ονομάζεται ανταλλαγή αερίων.

Στο DNA (δεσοξυριβο-νουκλεϊνικό οξύ) «φυλάσσονται» οι γενετικές πληροφορίες, με τη μορφή ενός κώδικα πολύτιμου για την αναπαραγωγή και τη διαιώνιση του είδους.

Όλα τα άψυχα αντικείμενα που μας περιβάλλουν τα ονομάζουμε άβια.

Έμβια είναι η άλλη ονομασία που δίνουμε στους ζωντανούς οργανισμούς.

Τα χαρακτηριστικά των έμβιων είναι ότι κινούνται, τρέφονται, αναπνέουν, αναπτύσσονται, αναπαράγονται και αντιδρούν σε ερεθίσματα.

Ο πλανήτης μας εξασφαλίζει κατοικία σε αμέτρητες μορφές ζωής. Βακτήρια, μύκητες, ιοί, φυτά, ζώα και άνθρωποι ζουν σε αυτόν.

Όλα τα άψυχα αντικείμενα που μας περιβάλλουν τα ονομάζουμε άβια.

Τα αντικείμενα που αποτελούν νεκρά τμήματα ζωντανών οργανισμών αποτελούν ειδική υποκατηγορία των άβιων. Τέτοια είναι μια ξύλινη καρέκλα, ένα μάλλινι πουλόβερ, ο φελλός....

Κυτταρική ονομάζεται η μεμβράνη που διαχωρίζει το κύτταρο από το περιβάλλον του. Από αυτήν περνούν χρήσιμα υλικά προς το κύτταρο, ενώ τα άχρηστα υλικά αποβάλλονται από τη μεμβράνη προς το εξωτερικό του κυττάρου.

Βρίσκεται πάνω από την κυτταρική μεμβράνη των φυτικών κυττάρων. Είναι συμπαγές και κάνει το κύτταρο άκαμπτο. Τα φυτά δε διαθέτουν σκελετό, στηρίζονται χάρη στην ακαμψία που προσδίδει στα κύτταρά τους το κυτταρικό τοίχωμα.

 ονομάζεται η μικρότερη μονάδα ζωής. Κάθε ζωντανός οργανισμός αποτελείται από ένα ή περισσότερα κύτταρα.

Τα κύρια μέρη τους είναι:

• Κυτταρική μεμβράνη
• Κυτταρόπλασμα
• Πυρήνας κυττάρου
• Μιτοχόνδρια

Τα φυτικά κύτταρα έχουν επιπλέον:

• Κυτταρικό τοίχωμα
• Χλωροπλάστες
• Χυμοτόπια

Στο κύτταρο, κυτταρόπλασμα ονομάζεται ο χώρος ανάμεσα στην κυτταρική μεμβράνη και τον πυρήνα. Εκεί υπάρχουν πολλά διαφορετικά μικροσκοπικά οργανίδια με διάφορες λειτουργίες.

Τα μιτοχόνδρια είναι κυτταρικά οργανίδια που χρησιμεύουν για την παραγωγή ενέργειας στο κύτταρο

Μονοκύτταρος ονομάζεται ο οργανισμός που αποτελείται από ένα μόνο κύτταρο.  Περιλαμβάνονται τα βακτήρια, οι μύκητες, τα πρωτόζωα και οι ιοί. Κάποιοι από αυτούς τους οργανισμούς είναι παθογόνοι, οι περισσότεροι όμως είναι χρήσιμοι. 

 Στους μονοκύτταρους οργανισμούς το ένα μοναδικό κύτταρο πρέπει να εκτελεί όλες τις λειτουργίες του οργανισμού. Η αμοιβάδα αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα. Ζει στα στάσιμα νερά και κινείται απλώνοντας το κυτταρόπλασμά της προς διάφορες κατευθύνσεις. Έτσι, δεν έχει ποτέ σταθερό σχήμα.

ονομάζεται ο οργανισμός που αποτελείται από πολλά κύτταρα.

Στους πολυκύτταρους οργανισμούς τα κύτταρα συνεργάζονται και εξειδικεύονται, καθώς κάθε ομάδα κυττάρων επιτελεί ξεχωριστές λειτουργίες.

είναι το «κέντρο» στο κύτταρο που ελέγχει όλες τις λειτουργίες του

Ο πυρήνας έχει σχήμα σφαιρικό ή ωοειδές και βρίσκεται κατά βάσει στο κέντρο περίπου του κυττάρου. Καταλαμβάνει περίπου το 10% του όγκου του κυττάρου,  είναι το μεγαλύτερο κυτταρικό οργανίδιο.

Η δημιουργία πυρήνα ήταν απαραίτητη για τους πολυκύτταρους οργανισμούς ώστε να προστατευτεί το DNA τους, από τις διάφορες φθορές που θα μπορούσε να υποστεί.

Συστατικό στο φυτικό κύτταρο..

Σε αυτό αποθηκεύονται σε υδατικό διάλυμα χρήσιμες ουσίες όπως γλυκόζη το άμυλο κλπ.

 ονομάζονται οι πηγές ενέργειας τις οποίες η φύση ανανεώνει με πολύ γρήγορο ρυθμό.

Όσο υπάρχει ο Ήλιος, το νερό της βροχής και ο άνεμος κι όσο νέα φυτά φυτρώνουν και αναπτύσσονται, θα έχουμε στη διάθεσή μας τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.

Ωστόσο, το βασικό πρόβλημα αυτών των ενεργειακών πηγών είναι ότι, σε σχέση με τα ορυκτά καύσιμα, η αξιοποίησή τους είναι δύσκολη και ιδιαίτερα δαπανηρή.

Η συνολική ενέργεια στη φύση διατηρείται, η ενέργεια δεν εμφανίζεται από το τίποτα ούτε εξαφανίζεται.

Δεν μπορούμε να δημιουργήσουμε ενέργεια, μπορούμε όμως να τη μετατρέψουμε στη μορφή που μας είναι κάθε φορά χρήσιμη και να ωφεληθούμε από τη μετατροπή αυτή. 

Η βασική αρχή της διατήρησης της ενέργειας ισχύει παντού στο σύμπαν. Ισχύει στο μακρόκοσμο, όπου τα σώματα κινούνται, ασκούν δυνάμεις μεταξύ τους και αλλάζουν θέσεις και σύσταση. Ισχύει και στο μικρόκοσμο, όπου τα σωματίδια κινούνται συνεχώς και συγκροτούν μεγαλύτερα σωματίδια, λόγω των δυνάμεων που ασκούνται μεταξύ τους. Η ενέργεια του σύμπαντος, από την αρχή της δημιουργίας έως και σήμερα, παραμένει σταθερή. Απλώς αλλάζει μορφές μεταβάλλοντας συνεχώς τον κόσμο μας...

Δείτε ένα απράδειγμα διατήρησης της ενέργειας κατά τη διάρκεια των μετατροπών της απο κινητική σε δυναμική και αντίστροφα...