Π.Π.Γ προετοιμασία Α΄γυμνασίου

Τα εμβόλια δεν είναι παρά φυσικές ουσίες που περιέχουν εξασθενημένες μορφές του μικροβίου. Καθώς εισέρχονται στο σώμα μας, προκαλούν την ενεργοποίηση του αμυντικού μηχανισμού, την ανάπτυξη αντισωμάτων και τη δημιουργία των κυττάρων μνήμης, χωρίς όμως να εκδηλώνονται τα συμπτώματα της ασθένειας, αφού τα μικρόβια είναι εξασθενημένα. Η ενεργοποίηση όμως του ανοσοποιητικού συστήματος και η παραγωγή αντισωμάτων θωρακίζουν τον οργανισμό μας, αφού, αν στο μέλλον έρθουμε αντιμέτωποι με το μικρόβιο, έχουμε ήδη αναπτύξει τα κύτταρα μνήμης για την αντιμετώπισή του. Η χορήγηση εμβολίου μετά από τη μόλυνση είναι χωρίς νόημα.

Βιοτικά στοιχεία είναι αυτά που καθορίζονται από το είδος και το πλήθος των ζωντανών οργανισμών μιας περιοχής.

Σε ένα οικοσύστημα, οι οργανισμοί διακρίνονται ανάλογα με τον τρόπο που εξασφαλίζουν την τροφή τους. Πιο συγκερκιμένα:

• Παραγωγοί ή αυτότροφοι οργανισμοί είναι εκείνοι που δεσμεύοντας συνήθως την ηλιακή ακτινοβολία με τη διαδικασία της φωτοσύνθεσης ή αξιοποιώντας άλλου είδους ενέργεια, παράγουν γλυκόζη από ανόργανα μόρια, όπως νερό και διοξείδιο του άνθρακα. Στους παραγωγούς ανήκουν τα φυτά, τα κυανοβακτήρια και τα φύκη.
• Καταναλωτές ή ετερότροφοι οργανισμοί είναι εκείνοι που αποκτούν ενέργεια με την τροφή τους. Ανάλογα με το πόσο απέχουν από τους παραγωγούς, διακρίνονται σε καταναλωτές πρώτης τάξης (φυτοφάγα ζώα), καταναλωτές δεύτερης τάξης (σαρκοφάγα ζώα που τρέφονται με φυτοφάγα), τρίτης τάξης (σαρκοφάγα ζώα που τρέφονται με άλλα σαρκοφάγα) κ.ο.κ.
• Αποικοδομητές είναι οι βακτήρια και μύκητες που διασπούν τη νεκρή οργανική ύλη και τη μετατρέπουν σε ανόργανη, ώστε να είναι αξιοποιήσιμη από τους παραγωγούς στη συνέχεια. Νεκρή οργανική ύλη αποτελούν οι νεκροί οργανισμοί, τα πεσμένα φύλλα και οι καρποί κ.ά

Κατά την εξουδετέρωση οξέος από βάση (ή αντίστροφα) δημιουργούνται νέες χημικές ουσίες, τα άλατα.

Ένα από τα άλατα που χρησιμοποιούμε καθημερινά είναι το μαγειρικό αλάτι (χλωριούχο νάτριο NaCl). Άλατα είναι επίσης το μάρμαρο, η κιμωλία, ο γύψος, το κέλυφος των αβγών.  Οι σταλακτίτες και οι σταλαγμίτες στα σπήλαια δημιουργούνται από τα άλατα στο νερό που στάζει. 

Γεννήτριες ονομάζονται οι συσκευές με τις οποίες μετατρέπουμε ενέργεια διαφόρων μορφών σε ηλεκτρική.

Ουσιαστικά ένας μαγνήτης περιστρέφεται μέσα στο μαγνητικό πεδίο ενός πηνίου. Η πιο απλή αλλά και συνηθισμένη γεννήτρια που χρησιμοποιούμε καθημερινά είναι το δυναμό που προσαρμόζεται στη ρόδα ενός ποδηλάτου. Εδώ η περιστροφή του μαγνήτη γίνεται από τη ρόδα που θέτουμε σε κίνηση, καθώς κάνουμε πεντάλ.

ονομάζουμε τη δύναμη, η οποία αντιστέκεται στην κίνηση ενός σώματος που γλιστρά πάνω σ' ένα άλλο. Άλλες φορές είναι επιθυμητή (μας βοηθά για να περπατήσουμε) κι άλλες ανεπιθύμητη (μας εμποδίζει να μετακινήσουμε ένα κιβώτιο).

Αν οι επιφάνειες είναι λείες, τότε είναι μικρή, ενώ, αν οι επιφάνειες είναι τραχιές, η τριβή είναι μεγαλύτερη.Δεν εξαρτάται από το μέγεθος της επιφάνειας του σώματος.

Όταν δύο επιφάνειες τρίβονται θερμαίνονται, δηλαδή έχουμε μετατροπή της ενέργειας σε θερμική και θερμότητα.

 ενός σώματος ονομάζουμε την κινητική ενέργεια των μορίων του λόγω των συνεχών και τυχαίων κινήσεών τους.
Έχει άμεση σχέση με  τη θερμοκρασία του σώματος. Όσο περισσότερη θερμική ενέργεια έχει ένα σώμα, τόσο μεγαλύτερη είναι και η θερμοκρασία του. 

 ονομάζουμε την ενέργεια μόνο όταν αυτή ρέει από ένα σώμα σε ένα άλλο λόγω της διαφορετικής τους θερμοκρασίας.

Η θερμότητα ρέει από τα σώματα με υψηλότερη θερμοκρασία στα σώματα με χαμηλότερη. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα η θερμική ενέργεια (κινητική ενέργεια των μορίων) του θερμότερου σώματος να μειώνεται, λόγω της απορροής θερμότητας και η θερμική ενέργεια του ψυχρότερου σώματος να αυξάνεται λόγω της προσθήκης θερμότητας. Αναλογικές είναι και οι μεταβολές στη θερμοκρασία τους. 

Τελικά θα επέλθει ισορροπία δηλαδή οι θερμοκρασίες θα εξισωθούν σε μια ενδιάμεση τιμή όπου οι θερμικές ενέργειες των σωμάτων είναι ίσες. Πλέον παύει και η ροή της θερμότητας.

Είναι το όργανο της όρασης. Οι φωτεινές ακτίνες ανακλώνται και διαχέονται πάνω σε όλα τα αντικείμενα. Έτσι κάποιες από αυτές φτάνουν στα μάτια μας.

• Κόρη: ονομάζεται το άνοιγμα στο κέντρο της ίριδας, από όπου περνά το φως.Η διάμετρος της κόρης αλλάζει ανάλογα με τη φωτεινότητα. Με τον τρόπο αυτό ρυθμίζεται η ποσότητα του φωτός που περνά στο μάτι.
• Κρυσταλλοειδής φακός: Το φως περνά μέσα από τον κρυσταλλοειδή φακό. Η καμπυλότητα του συγκλίνοντα αυτού φακού μεταβάλλεται, έτσι ώστε το είδωλο να σχηματίζεται πάντοτε καθαρό στον αμφιβληστροειδή χιτώνα. Πίσω από τον κρυσταλλοειδή φακό, στο εσωτερικό του ματιού υπάρχει ένα διάφανο ζελέ.
• Αμφιβληστροειδής χιτώνας: Ο αισθητήριος χιτώνας του ματιού. Εδώ σχηματίζεται το είδωλο των αντικειμένων που παρατηρούμε. Η επιφάνειά του είναι καλυμμένη από εκατομμύρια φωτοευαίσθητα οπτικά κύτταρα.
• Οπτικό νεύρο: Το οπτικό νεύρο συνδέει τον αμφιβληστροειδή χιτώνα με τον εγκέφαλο. Μεταφέρει το οπτικό ερέθισμα από το μάτι στον εγκέφαλο. 
• Ίριδα: ονομάζεται το χρωματιστό μέρος του ματιού. Είναι ένα διάφραγμα, στο κέντρο του οποίου υπάρχει ένα άνοιγμα, η κόρη, από όπου περνά το φως.
• Κερατοειδής χιτώνας: Προστατεύει το φακό του ματιού. Ο χώρος αναμεσα στον κερατοειδή χιτώνα και το φακό είναι γεμάτος με υγρό.

Όπως όλοι οι ζωντανοί οργανισμοί, έτσι και τα φυτά χρειάζονται ενέργεια για την ανάπτυξή τους. Την ενέργεια αυτή την παίρνουν από την τροφή τους, την οποία συνθέτουν τα ίδια, σε αντίθεση με τα ζώα που την προσλαμβάνουν έτοιμη. Από απλά μόρια, διοξείδιο του άνθρακα και νερό, παρασκευάζουν χημικές ενώσεις πλούσιες σε ενέργεια, όπως η γλυκόζη που χρησιμοποιείται, για να παρασκευαστεί η τροφή τους, το άμυλο. Ταυτόχρονα, ελευθερώνουν στην ατμόσφαιρα οξυγόνο. Για τη διαδικασία αυτή είναι απαραίτητο το φως του Ήλιου και μια ειδική χρωστική ουσία, που βρίσκεται στα φύλλα, στους χλωροπλάστες, και ονομάζεται χλωροφύλλη. Οι δύο λέξεις που χαρακτηρίζουν τη διαδικασία παρασκευής της τροφής των φυτών είναι το, «φως» και η «σύνθεση». Από τις δυο αυτές λέξεις προκύπτει και η ονομασία της διαδικασίας αυτής, η σύνθετη λέξη «φωτοσύνθεση».

Φωτοσύνθεση δε γίνεται μόνο από τα φυτά της ξηράς και της θάλασσας, αλλά και από μικροσκοπικούς οργανισμούς που ζουν στο νερό, σε βάθος όμως, στο οποίο φτάνει το φως του Ήλιου. Οι μικροοργανισμοί αυτοί αποτελούν το φυτοπλαγκτόν που ελευθερώνουν κατά τη φωτοσύνθεση αποτελεί το 50% περίπου του οξυγόνου της ατμόσφαιρας.  

Δείτε ένα βίντεο για τη φωτοσύνθεση ...

Η φωτοσύνθεση κι η αναπνοή είναι διαδικασίες αντίστροφες στα φυτά. Δείτε

• Τα άτομα είναι μικροσκοπικά σωματίδια από τα οποία αποτελούνται τα σώματα.
• Τα άτομα αποτελούνται από τον πυρήνα και τα ηλεκτρόνια , που κινούνται γύρω από τον πυρήνα. Ο πυρήνας αποτελείται από πρωτόνια και νετρόνια.

Δείτε για τα άτομα ...

Είναι  χημικό στοιχείο, το χημικό του σύμβολο είναι "Ο".  Με τον όρο "οξυγόνο" εννοούμε το αέριο μοριακό οξυγόνο που έχει μοριακό τύπο Ο2 (Ο=Ο), αποτελείται δηλ. από δύο άτομα ενωμένα. Έχει θερμοκρασία τήξης -218,79 °C και βρασμού -182,95 °C.

Είναι ένα από τα 27 απαραίτητα χημικά στοιχεία για τη ζωή. Μαζί με τον άνθρακα, το υδρογόνο και το άζωτο αποτελούν, σε ποσοστό, το 96% (κατά βάρος) των ζωντανών οργανισμών.

Είναι απαραίτητο για την αναπνοή όλων των φυτών και των ζώων χάρη στην οποία οι οργανισμοί παίρνουν ενέργεια διασπώντας τις τροφές. Είναι αναγκαίο σε όλες τις καύσεις, αντιδράσεις κατά τις οποίες μετατρέπεται η χημική ενέργεια των καυσίμων σε θερμότητα.

Παράγεται από τα φυτά κατά τη διάρκεια της φωτοσύνθεσης.

Από άτομα οξυγόνου συνίσταται και το όζον, Ο₃.Το στρώμα του όζοντος στην ανώτερη ατμόσφαιρα (οζονόσφαιρα) είναι πολύ σημαντικό για την διατήρηση της ζωής, καθώς προστατεύει τους οργανισμούς απορροφώντας μεγάλο μέρος της επιβλαβούς υπεριώδους ακτινοβολίας που περιέχεται στην ηλιακή ακτινοβολία.

Το αίμα είναι το υγρό που κυκλοφορεί στο κυκλοφορικό σύστημα των ανθρώπων και των ζώων. Το σύστημα αυτό συνδέει την καρδιά με κάθε "σημείο" του σώματος με τα αιμοφόρα αγγεία.

Μικρή κυκλοφορία

Είναι η κυκλοφορία του αίματος προς και από τους πνεύμονες. Με τη μικρή κυκλοφορία αίμα που περιέχει διοξείδιο του άνθρακα μεταφέρεται στους πνεύμονες, ενώ από τους πνεύμονες μεταφέρεται αίμα πλούσιο σε οξυγόνο. 

Μεγάλη κυκλφορία

Είναι κυκλοφορία προς και από όλα τα άλλα όργανα του σώματός μας. Με τη μεγάλη κυκλοφορία αίμα πλούσιο σε οξυγόνο μεταφέρεται σε όλα τα όργανα του σώματος, ενώ από τα όργανα του σώματος μεταφέρεται αίμα, που περιέχει διοξείδιο του άνθρακα. 

Το νερό, είναι το κυρίαρχο συστατικό κάθε μορφής ζωής στον πλανήτη μας. Τα 7/10 της επιφάνειας της γης καλύπτονται από νερό, το 97% του οποίου είναι αλμυρό και βρίσκεται στις θάλασσες και τους ωκεανούς, ενώ το 3% είναι γλυκό και βρίσκεται στα ποτάμια και τις λίμνες. Πολύ μικρή ποσότητα νερού βρίσκεται και στην ατμόσφαιρα του πλανήτη μας

Το νερό είναι το μόνο υλικό το οποίο το συναντάμε καθημερινά στη φύση και στις τρεις φυσικές καταστάσεις: αέρια, υγρή, στερεή. Η αλλαγή φυσικής κατάστασης του νερού από υγρό σε αέριο μπορεί να γίνει είτε αποκλειστικά από την ελεύθερη επιφάνειά του (εξάτμιση), είτε από όλη τη μάζα του (βρασμός). Και στις δύο περιπτώσεις η αλλαγή γίνεται με απορρόφηση θερμότητας. Η αντίστροφη μετατροπή, από αέρια σε υγρό, ονομάζεται υγροποίηση και πραγματοποιείται με ταυτόχρονη αποβολή ενέργειας από το αέριο νερό προς το περιβάλλον.

Το νερό είναι ο ισχυρότερος διαλύτης στη φύση.

Η πιο σημαντική αιτία για την ύπαρξη ζωής στη Γη είναι το νερό. Η ζωή τουλάχιστον με τη μορφή που τη γνωρίζουμε, δε θα μπορούσε να δημιουργηθεί και να διατηρηθεί χωρίς την ύπαρξη νερού.

ενός σώματος ονομάζεται ο χώρος που αυτό καταλαμβάνει. Ο όγκος των στερεών και των υγρών είναι σταθερός, ενώ  των αερίων μεταβάλλεται ανάλογα με το χώρο στον οποίο αυτά βρίσκονται. Το σχήμα των στερεών είναι επίσης σταθερό, ενώ το σχήμα των υγρών και των αερίων μεταβάλλεται ανάλογα με το σχήμα του δοχείου που τα περιέχει.

Μονάδα μέτρησης του όγκου είναι το κυβικό μέτρο (1 m³)

 ονομάζονται οι πηγές ενέργειας τις οποίες η φύση ανανεώνει με πολύ γρήγορο ρυθμό.

Όσο υπάρχει ο Ήλιος, το νερό της βροχής και ο άνεμος κι όσο νέα φυτά φυτρώνουν και αναπτύσσονται, θα έχουμε στη διάθεσή μας τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.

Ωστόσο, το βασικό πρόβλημα αυτών των ενεργειακών πηγών είναι ότι, σε σχέση με τα ορυκτά καύσιμα, η αξιοποίησή τους είναι δύσκολη και ιδιαίτερα δαπανηρή.

Όταν αναμειγνύεται ένα οξύ με μία βάση, προκαλείται χημική αντίδραση, που ονομάζεται εξουδετέρωση. Σ' αυτήν δημιουργούνται νέες χημικές ουσίες, τα άλατα και παράγεται νερό. 

Δείτε ένα βίντεο ...

Εκφράζει την ποσότητα μάζας του σώματος στη μονάδα του όγκου.

Μονάδα μέτρησης της πυκνότητας είναι το χιλιόγραμμο ανά κυβικό μέτρο (1 Kg/m³)

Εξετάζοντας το μικρόκοσμο, ανακαλύπτουμε ότι τα σώματα με τη μεγαλύτερη πυκνότητα αποτελούνται από μόρια με μεγαλύτερη μάζα ή από μόρια που βρίσκονται πιο κοντά το ένα στο άλλο.

Δείτε για τον όγκο και την πυκνότητα ...

Ανάπτυξη εμβρύου

Αναπνοή και διατροφή του εμβρύου

Το οξυγόνο και η τροφή που χρειάζεται το έμβρυο, για να αναπτυχθεί, προσφέρονται από τη μητέρα του. Στη μήτρα, κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, αναπτύσσεται ένα προσωρινό όργανο, που ονομάζεται πλακούντας. Από τον πλακούντα ξεκινάει ο ομφάλιος λώρος, που καταλήγει στην κοιλιά του εμβρύου. Μέσα από τον ομφάλιο λώρο ρέει αίμα από τη μητέρα προς το έμβρυο και αντίστροφα. Με την κυκλοφορία του αίματος μόρια οξυγόνου και θρεπτικών συστατικών περνούν στο κυκλοφορικό σύστημα του εμβρύου, ενώ αποβάλλονται μόρια διοξείδιου του άνθρακα και άλλων βλαβερών ουσιών. Όταν το έμβρυο γεννηθεί, ο πλακούντας αποβάλλεται από το σώμα της μητέρας. 

 Υπερηχογράφημα

Δες γι' αυτό στους υπερήχους στην ηχητική πηγή.

Αν σ' ένα σώμα προσθέσουμε ή αφαιρέσουμε ηλεκτρόνια, αυτό θα ηλεκτριστεί, θα φορτιστεί θετικά ή αρνητικά. Αυτό μπορεί να συμβεί με τρεις τρόπους:   

• Με τριβή: Όταν τρίψουμε δύο μη ηλεκτρισμένα σώματα μεταξύ τους, τα ελεύθερα ηλεκτρόνια μετακινούνται από το ένα σώμα στο άλλο, με αποτέλεσμα να φορτίζονται αντίθετα.    
• Μ' επαφή: Όταν ένα ουδέτερο σώμα έρθει σ' επαφή μ' ένα ηλεκτρισμένο σώμα, τότε ηλεκτρίζεται και αυτό και αποκτά το ίδιο φορτίο.     
• Μ' επαγωγή: Όταν ένα σώμα πλησιάσει ένα ουδέτερο σώμα, τότε στο δεύτερο διαχωρίζονται θα θετικά με τα αρνητικά φορτία. Το σώμα αυτό είναι ηλεκτρισμένο αλλά δεν είναι φορτισμένο

Ιδιότητες των βάσεων

• Κάθε βάση είναι χημική ένωση
• Έχουν καυστική γεύση και σαπωνοειδή αφή.
• Αλλάζουν το χρώμα των δεικτών. Για παράδειγμα, διάλυμα βάσης αλλάζει το κυανό χρώμα του βάμματος του ηλιοτροπίου σε μενεξεδί. 
• Οι βάσεις αντιδρούν με οξέα και σχηματίζονται άλατα (εξουδετέρωση). 
• Βάσεις είναι το υδροξείδιο του ασβεστίου οξύ που βρίσκεται στο ασβεστόνερο, το υδροξείδιο του αργιλίου  που βρίσκεται στα αντιόξινα χάπια,  η αμμωνία  (ΝΗ₃) που χρησιμοποιούμε στα τραύματα, η μαγειρική σόδα ....
• Διαλύουν τα λίπη, για το λόγο αυτό χρησιμοποιούνται ως καθαριστικά
• Τα Διαλύματα των βάσεων είναι καλοί αγωγοί του ηλεκτρισμού.